آدرس : كوي جماله، مقابل مسجد حاج محمدجعفر

 اين خانه آن را نعلبندباشي زمان صفويه ساخته است. سعيد نفيسي محقّق معاصر از اين خانه ديدن كرده و در كتاب احوال شيخ بهايي دربارة آن چنين آورده:

در بخش سه اصفهان، روبروي درِ مسجد حاج محمد جعفر آباده‌اي، خانه قديمي و زيبايي وجود دارد كه جزء آثار ميراث فرهنگي به شمار مي‌رود و به خانة نعلبندان شهرت دارد. در اين خانه سالني ساخته شده كه داراي طاقچه‌هاي بلند متعدّدي است. در هر طاقچه تصوير يكي از معارف ايران به نحو بسيار زيبايي نقاشي شده مثل تصاوير: ابوالقاسم ميرفندرسكي، شيخ عطّار، بايزيد بسطامي، ابراهيم ادهم، شيخ احمد احسائي، جلال الدين محمد رومي، شمس‌الدين تبريزي، شاه نعمت‌الله ولي، شيخ‌بهايي، شيخ صفي‌الدين اردبيلي و تصاويري از عرفاي ديگر. هر يك از اين تصاوير يك متر و نيم طول و يك متر عرض دارد و نقّاش آن رجبعلي اصفهاني بوده كه زير هر عكس رقم زده است.

آدرس :خيابان چهارباغ پايين، كوچه درب كوشك، كوچه حاجيان

تاريخ بناي اين خانه به احتمال زياد اواخر دوران زنديه مي باشد. باني اين ساختمان شخصي به نام حاج رسوليها از تجار معتبر و خوشنام اصفهان بوده است.

در چهار جبهه حياط مستطيل شكل خانه فضاهاي آن واقع شده اند. در ميانه اين 4 جبهه، 4 تالار زيبا قرار گرفته اند كه پوشيده از تزئينات مقرنس، قطاربندي، گچبري، طلاكاري و نقاشي روي گچ هستند، متاسفانه قسمت هاي مختلف خانه و تزئينات آن آسيب زيادي ديده اند.

تالاري كه در جبهه شمالي بنا واقع شده است از بقيه تالارها وسيعتر است. بخش اندروني خانه از ساختمان جدا شده و به صورت خانه مستقلي درآمده است. جبهه جنوبي خانه شامل تالار و دو اتاق سه دري در طرفين آن است كه فضاهاي آن توسط دو كفش كن از يكديگر جدا مي شوند.

طبقه دوم شامل اتاقهاي سه دري و دو اتاق ديگر است. تالارهائي كه در دو جبهه شرقي و غربي بنا واقع شده اند با ارتفاعي معادل 2 طبقه داراي ارسي هاي مرتفع و وسيعي هستند كه به سوي حياط باز مي شوند. ارسي غربي كاملاً تخريب شده است.

در گوشه جنوب غربي، ورودي خانه واقع شده و شامل سر در و هشتي است. در طبقه بالاي هشتي اتاق زيبائي قرار دارد كه با اتاق گوشواره جبهه جنوبي خانه مرتبط است. تزئينات فراوان گچبري رنگي نماهاي حياط به مرور زمان به صورت قطعاتي از ديوار جدا شده اند. اين قطعات در عمليات مرمتي سال 1357 و 1364 شمسي تثبيت شده اند و از ريزش آنها جلوگيري بعمل آمده است. نماهاي خانه پنجره هاي متعدد مشبك به شيشه هاي رنگي و گره چيني چوبي دارند كه بيشتر آنها آسيب ديده اند و حوض مستطيلي كه در وسط حياط واقع شده زيبائي مخصوص به عمارت مي داده است. با آن كه گذشت زمان و بي توجهي مالكين آسيب هاي فراواني به بنا آورده است هنوز هم اين خانه قديمي يكي از نمونه هاي زيباي معماري اواخر زنديه به شمار مي رود.

آدرس : چهارباغ پائين كوچه 11 پيچ

يكي از محلات قديمي اصفهان محله پشت بارو است. اين محله كه تا قبل از تغيير پايتخت در زمان صفويان از محلات آباد بود، در آن روزگار داراي خانه هاي باشكوه و مجلل بسيار بود كه متاسفانه بسياري از آنها از بين رفته اند. يكي از اين خانه ها خانه اخوان حقيقي است كه از بناهاي بسيار جالب دوران زنديه است.

 تعميرات و مرمت اين خانه در سالهاي قبل از پيروزي انقلاب انجام شده و قسمتي از آن نيز در سالهاي اخير مرمت و بازسازي شده است. معماري خانه حقيقي تماماً داراي نشانه هاي صفوي است و كمتر عنصر قاجار در آن ديده مي شود. ارتباط اين خانه با گذر مجاور با هشتي نسبتاً وسيعي صورت مي گرفته است ورود به خانه نيز به يك چرخش 90 درجه صورت مي گيرد.

پس از ورود به حياط،‌ فضاي نسبتاً‌ بزرگي شامل حوض- كف حياط كه آجر فرش شده و باغچه نمايان مي شود. در قسمت شمال اتاق شاه نشين با پنجره ارسي بسيار زيبايي قرار دارد كه ديوارهاي آن با تزئينات مقرنس كاري و نقاشي رسمي بندي تزئين شده اند.

اتاقهاي طرفين قرينه يكديگرند و فقط اتاق شمال شرقي تزئينات طلاكاري و گل و بوته اي بسيار نفيس دارد. همين تزئينات ارتباط خانه به دوران زنديه را تاييد مي كند.

در جبهه شرقي ساختمان سالن ديگري واقع شده كه در آن روزگار به ساكنان خانه اختصاص داشته و ارتباطي با ميهمانان نداشته است. در جبهه غربي، اتاقها و راهروهاي طرفين آن قرار گرفته است. خانه حقيقي همچون ساير خانه هاي ايراني داراي خلوت يا بيروني بوده كه در سمت شرق ساختمان واقع شده است. خانه اخوان حقيقي تا قبل از انقلاب در مالكيت خصوصي افراد بود كه در ابتداي دهه 1350 توسط دولت وقت خريداري و در اختيار وزارت فرهنگ و هنر وقت قرار گرفت. در جنگ تحميلي نيز آسيب هائي به خانه وارد شد كه توسط استادكاران و معماران سنتي به همان شيوه اصلي بازسازي گرديد. بطوريكه پنجره هاي ارسي اين خانه از نفايس هنر مشبك به شمار مي رود.‌ خانه اخوان حقيقي با تزئينات بسيار زيبا و مقرنس كاريهاي نفيس سبك صفوي و قطاربندي و پرده سازي هاي رنگي در قسمت ازاره هاي ديوارها در عداد آثار بسيار جالب و ديدني شهر اصفهان است كه در حال حاضر در اختيار دانشگاه هنر مي باشد.

آنچه اين خانه زيبا و جالب را در شمار جاذبه هاي نفيس اصفهان قرار مي دهد،‌ شباهت تزئينات طلاكاري و گل و بوته اي آن با تزئينات ارگ كريم خاني در شيراز است. اين شباهت به حدي است كه با قاطعيت مي توان اين اثر را مربوط به دوران زنديه دانست.

آدرس : ميدان شهداء ابتداي چهارباغ پائين

اين خانه قديمي به نام مالكين قبلي آن به خانه يداللهي معروف است.

اين خانه كه از آثار زمان قاجار مي باشد شامل قسمت هاي زير است:

الف - ورودي خانه كه در جبهه غربي قرار گرفته و بوسيله دو لنگه در چوبي به حياط ارتباط دارد. در اين جبهه يك اتاق كوچك با سقف طاق چشمه اي به چشم مي خورد و هيچگونه تزئيناتي ندارد اين اتاق به وسيله راهروئي به اتاق ديگر مربوط مي شود كه كاملاً با اتاق اولي قرينه است. در منتهي اليه اين جبهه دالان طويلي است كه با درب ورودي به هشتي و كوچه اصلي راه دارد.

ب- در جبهه جنوبي خانه يك اتاق و 2 ايوان قرينه وجود دارند. اين دو ايوان داراي قطاربندي زيبا و بدون تزئينات رنگ آميزي است. اتاق جبهه جنوبي با شيشه هائي رنگي و آلت و لغت تزئين يافته است. داخل اين اتاق كه داراي سقف طاق و تويزه است طاقچه هايي به چشم مي خورند كه حدفاصل اين طاقچه‌ها و طاقچه بلندها با دو رديف مقرنس كاري بسيار زيبا تزئين شده اند. تزئينات موجود در اين اتاق بصورت گچي است كه با رنگ آميزي لعابي زينت داده شده است.

ج- جبهه شرقي خانه به صورت جرز و دهنه است كه قسمتي از سرويس ساختمان در آن قرار دارد.

د- در جبهه شمالي حياط درب ارسي مستطيلي زيبائي به چشم مي خورد كه به 5 بالا رو با آلت كاري و شيشه هاي رنگي تزئين يافته است. در اطراف ورودي اين اتاق گوشواره هائي است كه از سطح حياط بالاتر هستند. علاوه بر آن ايوانك هائي با پنجره هاي مستطيل شكل و آلت كاري و شيشه رنگي و شفاف تزئين شده اند قطاربندي زير اين ايوانكها بسيار زيبا و جالب هستند دور تا دور حياط بوسيله سنگ هاي دست تراش پوشانده شده كه از كف حياط بالاتر هستند.

هـ- اتاق تالار كه ذكر آن گذشت با آئينه كاري و گچبري و نقاشي هاي گل و بوته اي و آيينه كاري تزئين شده اند. اين تزئينات نمونه بسيار جالبي از هنر دوران قاجاريه مي باشند. يك شاه نشين و دو كفش كن و دو بادگير كه براي تهويه تعبيه شده اند كاملاً با تزئينات تالار هماهنگي دارند. در سطح يك متري از كف تالار سطوح ديوارها بصورت قاب با آئينه كاري تزئين شده و داخل اين قابها نقاشي شده اند. كليه تزئينات اين تالار از نوع شير شكري هستند كه در اكثر خانه هاي قاجار به چشم مي خورند. از ورودي خانه و در جهت غرب راه پله اي وجود دارد كه به زيرزمين منتهي مي شود. سقف هاي اين زيرزمين از نوع قوسي و بصورت 4 صفه هستند كه در قسمت هائي بصورت معقلي كار شده اند.

در حال حاضر خانه زيبا و كوچك يداللهي در مالكيت دولت بوده و عمليات مرمت و بازسازي در آن انجام ميگيرد.