|
در گوشه و كنار شهر تاريخي اصفهان برج هاي مدور و مرتفعي به چشم مي خورند كه بسياري اشتباهاً آنها را دژهاي قديمي شهر به حساب آورده اند. اين برج ها به كبوتران تعلق داشته و كبوتر خان يا كبوترخانه ناميده مي شده اند بسياري از جهانگردان و خارجياني كه در روزگار صفويه به ايران آمده اند و اصفهان را مورد بازديد قرار داده اند تصاوير زيبايي از اين برجها در سفر نامه هايشان آورده اند و در باره آنها مطلب نوشته اند. با مطالعه اين سفرنامه ها مي توانيم به زوال تدريجي اين برج ها واقف شويم. در قديم پرورش و نگهداري كبوتر در ايران معمول بوده و كبوتر خانه ها براي بدست آوردن فضله اين كبوتران ساخته مي شد. اين فضولات پس از مخلوط شدن با خاك، كود بسيار عالي مي شد تا خربزه و هندوانه و ساير ميوه هاي جاليزي بهتر پرورش يابند. يكي از خارجياني كه در عصر قاجاريه اصفهان را ديده از اهمال و سهل انگاري دولتمردان و حكام در نگهداري اين برجها اظهار تاسف كرده و اهميتي كه فضولات اين كبوتران براي مزارع داشته اند اشاره مي كند. به هر صورت اين برجهاي گرد و بلند كه قسمت فوقاني آنها داراي طرحهاي زيبا و دل انگيز هستند داراي حجره هاي كوچكي در داخل مي باشند. اين حجره ها براي اين ساخته شده اند تا كبوتران آشيانه هاي خود را در آن بسازند.
در سالهاي اخير سازمانهاي مسئول براي حفاظت و مرمت برجهاي كبوتر اقدامات جدي را آغاز كرده اند. زيرا علاوه بر مطالعه و پژوهش در معماري اسلامي با بررسي بيشتر اين نكته مشخص مي گردد كه معماران ايراني در آن روزگاران علاوه بر صرفه جويي در زمين براي بهبود محصولات كشاورزي چه شگردهايي به كار مي برده اند. البته اين برجهاي كبوتر مخصوص اصفهان نبودند. در شهرستانها و روستاهاي تابع نيز برجهاي زيبايي مي بينيم كه براي همين منظور ساخته شده اند. |