اين حمّام در شمال شرقي خيابان سپه فعلي و در شمال ميدان چهار حوض قديم اصفهان قرار داشت. اين حمّام را يكي از خواجه‌سرايان سلاطين صفويه به نام خسروآقا با اسلوب و استحكام خاصي ساخته بود. حمّام خسروآقا از نظر معماري و مصالح ساختماني و وسعت، جزء بناها و آثار تاريخي محسوب مي‌شد. آب مصرفي آن از چاه تأمين مي‌گرديد و هم سطح زمين ساخته شده بود و از نظر اكسيژن و بهداشت كمبود نداشت. از اين حمّام بسيار زيبا داستانهاي جالبي به يادگار مانده است. چند سال قبل افرادي ناشناس(!) اين حمّام را شبانه با عنوان و بهانة تعريض خيابان خراب كردند، كه هم از طرف مردم و هنرمندان و علاقمندان تاريخ و فرهنگ و آثار معماري ايران و هم از سوي سازمان يونسكو بسيار اعتراض و سر و صدا ايجاد كرد. حمّام شاه: اين حمّام در بازار اصفهان قرار دارد. اگرچه باني و سازنده آن معلوم نيست اما از مجلل‌ترين و زيباترين حمّامهاي اصفهان بوده است. حمام شاه با سنگهاي مرمر و كاشيكاريهاي زيبا و نقاشيهاي ارزشمند تزئين يافته است. در اين حمّام چاله حوضهايي جهت آب‌بازي و شنا وجود داشته كه در حال حاضر هم وجود دارد، ولي چند سالي است كه از آن استفاده نمي‌شود.
|
| ||
|
| ||
آداب و سنن هر ملّتي فلسفه خاصّي دارد، اگر آن ملت علاوه بر قدمت از فرهنگ متعالي نيز برخوردار باشد آداب و سنن آن بس ارزنده و آموزنده است. يكي از سنن باستاني مردم اصفهان كه گويا از عشاير و به خصوص عشاير بختياري سرچشمه گرفته است، نصب شير سنگي روي قبور بعضي از اشخاص بوده است كه امروز ديگر متداول نيست. اين رسم كهن از اين قرار بوده كه اگر پهلواني يا مرد صاحب نامي يا انسان فداكار و خيّري كه در جنگاوري يا تيراندازي و سواركاري شهرت و مقامي داشته، مي‌مُرد، پس از مرگ، روي قبر او نسبت به اهميّت و ارزش متوفي، سنگ زيبايي به شكل شير كه سمبل شجاعت و مردانگي است، تراشيده و نصب مي‌كردند.
تا چندي پيش در قبرستانهاي عشاير ايران به خصوص در منطقة بختياري، شيرهاي سنگي كوچك و بزرگ بسياري ديده مي‌شد كه ابهّت و جلوه خاصّي به گورستان مي‌داد. علاوه بر عشاير، در بعضي از شهرها نيز اين رسم معمول بود، از جمله در اصفهان نيز شيرهاي سنگي بسيار زيبايي در گورستان تخت فولاد، بر روي قبور بعضي از پهلوانان نامي نصب بوده، ولي در اواخر قاجار كه بسياري از سنگهاي بزرگ و زيباي قبور تخت فولاد را جهت مرمت پل خواجو به آنجا آوردند، بعضي از اين شيرهاي سنگي را نيز از مكان اصلي خارج كردند. يكي از آنها، همان مجسمة شير سنگي است كه هم‌اكنون در جنوب پل خواجو مستقر است. از مهمترين شيرهاي سنگي اصفهان كه به غنيمت نرفته است، شيرهاي سنگي زير را مي‌توان نام برد:
1- شير سنگي محلّة درب كوشك: طول اين شير يك متر و هشتاد سانتيمتر و ارتفاع آن يك متر و بيست سانتيمتر بوده و از سنگ يكپارچه تراشيده شده بود. اين شاهكار هنري در سال 1086 هجري ساخته شده بود اما هنگامي كه مي‌خواستند اين شاهكار حجّاري را جهت نمايش به سقف بازار قيصريه آويزان نمايند زمين خورد و شكست.
2- شير سنگي امام زاده اسماعيل كه بسيار ديدني و قابل توجيه است.
3- شير سنگي امام زاده احمد كه در دروازه حسن آباد قرار دارد.
4- شيرسنگي آب بخشان هم سوابق تاريخي دارد.
5- شير سنگي ستي فاطمه بسيار قابل توجّه بوده است.
6- دو شير سنگي كوچك و بزرگ در شاه مير حمزه هنوز خودنمايي مي‌كنند.
7- شير سنگي طوقچي از نظر عظمت و زيبايي قابل توجه بوده است.
در خاتمه به مناسبت اينكه اساساً شير سنگي نماد پهلواني است، نام بعضي از پهلوانان افتخارآفرين را يادآور مي‌شويم:
- پهلوان حسين مارناني - ملاّباقر، مشهور به ديو سفيد اصفهاني - محمد غلاف گر لنباني اصفهاني - علي عسگر بيك طوقچي باشي - حاجي عشور لرشيراني - دايي كثير هفت - آقاي بختياري -جعفربيك قمشه‌اي - محسن بيك سميرمي - براتعلي بيك - عطّارباشي لنباني - شيرمحمدبيك لنجاني - شاهوردي بيك جرقويه‌اي - داراب بيك قهّابي - سمندربيك چهارمحالي - طهماسب خوزاني - رستم بيك فروشاني - جعفر علي‌بيك ورنوسفادراني - زبردست بيك فريدني - گودرزبيك جئي - رحمان بيك گزي - ميرابراهيم بيك برخواري.
فيلمي هم به نام شيرهاي سنگي به كارگرداني آقاي مسعود جوزاني ساخته شده كه بسيار قابل توجه است.
باغ پرندگان فعاليت خود را در مرداد ماه 1375 آغاز كرده است. اين باغ با مساحتي بالغ بر 55000 مترمربع يكي از جاذبه هاي تفريحي شهر اصفهان است. اين مجموعه كه بخشي از پارك جنگلي ناژوان و رودخانه زاينده رود است از معدود باغهاي پرندگان در خاورميانه مي باشد. مساحت داخلي زير توري باغ 17000 مترمربع و مساحت توري كه بر روي 16 ستون متحرك به ارتفاع حداكثر 32 متر قرار گرفته است 40000 مترمربع است.
باغ پرندگان توسط شهرداري اصفهان احداث شده است و اكنون تحت مديريت طرح ساماندهي ناژوان و صفه اداره مي شود.
اين مجموعه از قسمتهاي مختلفي تشكيل شده است كه به اختصار به معرفي آنهامي پردازيم
اصفهان، اين شهرلاجوردي كه چونان نگارستاني دلپذير، و مرواريدي گرانبها و بي‌بديل در مركز فلات ايران زمين خوش مي‌درخشد، اينك در طلوع راستين ديگري از رونق آباداني زيباتر و با شكوهتر از ديروز و روزگاران پيشين با پرنيان رنگ در رنگ گلها و فضاهاي سبز و دلاويزي كه در هر كوه و برزنش چشم نوازي مي‌كنند، در هم مي‌آميزد تا زيبايي و شادابي را در فضاهاي شهري مفهومي تازه بخشد.
در عصري كه «ماشينيسم» و رشد قارچ‌گونه صنايع آلاينده، محيط زيست انسان و موجودات زنده را به مخاطره افكنده و آلودگي هوا سر منشأ بسياري از بيماريهاي تنفسي و مرگ و ميرهاي ناگهاني شده است، و در فصلي از تاريخ كه خطرات ناشي از آلودگي هوا و كاهش موحش نازك شدن لايه اوزن نگراني عموم ملل جهان را برانگيخته است و آينده‌اي تاريك را براي ابناء بشر به تصوير مي كشاند، نمي‌توان در چاره‌انديشي و يافتن راه برون رفت از مشكلات تعلل ورزيد. بايد باور كنيم كه يك نهضت بزرگ ملي در ايجاد يك محيط سالم شهري مي‌تواند التيام بخش و ضامن سلامتي روح و جسم شهروندان باشد. پس بايد دريچه‌اي به باغ اميد گشود و رويش و سخاوت را به نظاره نشست.
خوشبختانه از چند سال پيش به اين سو، فضاهاي سبز شهر اصفهان در پرتو برنامه‌ريزيها و تلاشهاي شهرداري و سازمان پاركها و فضاهاي سبز گسترش يافته است، به گونه‌اي سرانه فضاي سبز اين شهر به ازاي هر شهروند به مرز حدود 5/13 متر مربع رسيده كه در يك مقايسه اجمالي به حداقل استاندارد جهاني يعني 15 متر مربع نزديك شده است. اين فضاهاي سبز كه مشتمل بر فضاهاي دل‌انگيز حاشيه زاينده‌رود و پاركهاي محلي و كوهستاني و جنگلي است زيبايي، شادابي و پالايش نسبي هواي شهر اصفهان را باعث گرديده است
باغ بزرگ گلها است و جاي جاي آن باغ در باغ، اما اين پروژه معظم واسطه عقد پاركهاي شهر به شمار مي‌رود. ويژگي و امتياز منحصر به فرد اين باغ را بايد در وجوه چندگانه تفريحي، فرهنگي، آموزشي و تحقيقي آن جستجو كرد كه اميد مي‌رود با جذابيتهاي چشمگير خود، استعدادهاي توريستي شهر اصفهان را بيش از پيش افزايش دهد و تقويت كند.
اين طرح به عنوان يكي از طرحهاي مهم و بزرگ اصفهان+22 به بهره‌برداري مي‌رسد تا بدينوسيله بر زيباييها و مناظر ديدني اين شهر بيفزايد و دانشجويان و دانش‌پژوهان بتوانند از اين مكان استفاده نمايند و اوقات فراغت خود را با گل و گياه سپري كنند.
در طراحي اين باغ اقليم خشك منطقه اصفهان مورد توجه قرار گرفته و آب به صورت فواره‌هايي كوتاه جريان مي‌يابد و سرانجام به بركه برخورد مي‌كند، همچنين عناصر و مختصات فرهنگ معماري سنتي اصفهان در بناهاي اين باغ تبلور عيني يافته است.
معرفي قسمتهاي مختلف مجموعه باغ گلها
پاويون ورودي :
ساختماني به ابعاد 6×9 و ارتفاع 6 متر در دو اشكوب است كه طبقه همكف آن مشتمل بر دو قسمت شمالي و جنوبي (در سمت شمالي پلكان ساختمان و سمت جنوبي دفتري جهت ارائه بروشور و اطلاعات باغ و نمايش بذر گلها) مي‌باشد. طبقه اول به صورت صفه است، كه از اين صفه مي‌توان محوطه كلي پارك را نظاره نمود و طبقه دوم كه شامل يك سالن است براي ارائه فيلم و اسلايد انواع گياهان منظور گرديده است.
باغ صخره‌اي :
وسعت اين باغ 2500 متر و ارتفاع 3 متر است و 250 گونه گياهان صخره‌اي كه نمايي از طبيعت را ارائه مي‌نمايند، در اين باغ كاشته شده است.
آبشار باغ :
اين آبشار در سمت شرقي باغ صخره‌اي قرار دارد و از ارتفاع چهارمتري حجم قابل توجهي از آب به داخل بركه ريزش مي‌كند و جريان مي‌يابد. در ساختمان آبشار از انواع سنگهاي رودخانه‌اي استفاده گرديده است تا آبشار كاملاً طبيعي جلوه نمايد.
بركه :
به منظور تلطيف هوا و پرورش انواع گياهان آبزي، در طرح باغ بركه‌اي به مساحت حدود 3500 متر مربع در ضلع جنوب شرقي باغ پيشبيني گرديده است.
محوطه مخصوص كودكان :
در اين محوطه با استفاده از انواع پرچينها طرحي پيشبيني گرديده است كه بچه‌ها بتوانند با گريز و اختفاء ساعاتي از وقت خود را در باغ بگذرانند.
محوطه باغ :
سطح كلي قطعات باغ جمنكاري و با پيشبيني انواع باغچه‌ها در طرحهاي متنوع استفاده از گلهاي فصلي يكساله، دو ساله، دائمي و درخچه‌هاي زينتي ممكن مي‌گردد. در مركز باغ طرح فرش كه يكي از نقشهاي اصيل و ديرينه اصفهان است و گل و بوته و ترنج فرش از انواع انشاء گلها استفاده مي‌گردد، معابر باغ كه حدود 5000 متر مربع است با نوعي كفپوش (سنگهاي گرانيت) با طرحهاي خاص مفروش گرديده است.
باغ رز:
در قسمتي از باغ ، باغچه‌هايي به منظور كشت انواع گل رز در ايران در نظر گرفته شده است.
آمفي تئاتر روباز :
در ضلع شرقي باغ گلها، در انتهاي محور اصلي به منظور برگزاري نمايشگاههاي مختلف و مراسم جشن و سخنراني، با استفاده از تنه درختان فضايي به شكل آمفي تئاتر پيشبيني شده است كه ظرفيت آن حدود 250 نفر مي‌باشد.
گلخانه :
به منظور پويا بودن باغ گلها، با توجه به شرايط اقليمي اصفهان و كمبود گل در فصل زمستان، مجموعه گلخانه به مساحت 700 متر مربع در ضلع مال شرق باغ پيشبيني شده است كه با فراهم نمودن انواع اقليم در طول فصل زمستان بازديد كنندگان مي‌توانند نظاره‌گر انواع گلها باشند.
نرده‌هاي اطراف باغ :
با توجه به تنوع گلها و گياهاني كه نياز به مراقبت ويژه دارند، اطراف باغ با نرده‌هاي ساده و ديوار سبز انواع پرچين محصور، به گونه‌اي كه ضمن جلوگيري از تردد افراد به صورت ديواره‌اي سبز محدوده باغ را مشخص سازد.
باغ گياهاني دارويي و خوراكي :
اين مجموعه با مساحتي در حدود 1170 متر مربع داراي 132 گونه از انواع گياهان دارويي و خوراكي موجود در مناطق مختلف ايران مي‌باشد كه بر اساس يك سري مطالعات، انتخاب و نسبت به كشت آن اقدام شده است. موقعيت اين مجموعه در شمال باغ مي‌باشد.
باغ سوزني برگان :
اين قسمت داراي انواع درختان سوزني برگ مي‌باشد كه مساحتي بيش از 2166 متر مربع از باغ را به خود اختصاص داده و در منتهي‌اليه درياچه واقع گرديده است. تنوع گونهها در اين مجموعه بالغ بر 86 گونه مي‌باشد.
باغ گياهان پيازي :
اين مجموعه نيز با انواع گياهان پيازي شكل گرفته، همچنين سعي شده با استفاده از تعداد قابل توجهي از گونه‌هايي كه با شرايط آب و هوايي اصفهان سازگاري دارند، منظره زيبايي به نمايش گذاشته شود.تعداد گونه‌هاي اين مجموعه 38 گونه و مساحت آن بالغ بر 740 متر مربع است.
مجموعه گونه‌هاي زنبق :
اين مجموعه نيز با مساحتي در حدود 900 متر مربع درضلع شرقي باغ و در كنار آمفي تئاتر با تعداد 46 گونه گياهي پيشبيني شده است كه داراي گونه‌هاي متعدد زنبق مي‌باشد.
مجموعه پرچين :
به منظور جداسازي و تفكيك قطعات مختلف از پرچينهاي متفاوت با گونه مورت، انواع شمشاد، و زرشك استفاده گرديده كه طول عمليات اجرايي در اين بخش به 1540 متر بالغ مي‌گردد.
مجموعه گونه‌هاي داوودي :
اين مجموعه نيز با مساحتي در حدود 900 متر مربع در ضلع شرقي باغ با تعداد 26 گونه گياهي پيشبيني شده است كه داراي گونه‌هاي متعدد از گلهاي داوودي مي‌باشد.
آب نما :
معابر اصلي و فرعي با استفاده از آب نماهايي به قطع 80×40 سانتيمتر همراه با فواره‌هاي متعددا جرا گرديده كه طراوت و زيبايي خاصي به مجموعه بخشيده است. آب مورد استفاده از مركز باغ به منتهي اليه آب نماها متصل شده و پس از برگشت مجدد به صورت چرخشي جريان مي‌يابد.
به منظور كاهش هزينه كارگري و حداكثر استفاده از آب و همچنين ايجاد محيطي مرطوب، از آبياري تحت فشار استفاده شده و كليه سطوحي كه امكان آبياري باراني در آن وجود دارد، تحت پوشش طرح فوق قرار گرفته است.
جهت تأمين نور مناسب و روشنايي باغ در شب از پايه‌هاي بلند به همراه پروژكتور جهت نورپردازي به روش متمركز استفاده شده است. همچنين پايه‌هاي كوتاه با نور ملايم در مسيرهاي حركت پيشبيني گرديده است كه فضاي زيبايي را در شب ايجاد مي‌نمايد.
با عنايت به فلسفه وجودي باغ مبني بر ارائه انواع گلها سازگار با شرايط آب و هوايي اصفهان مجموعاً درقسمتهاي مختلف باغ تعداد 395 گونه گياهي كاشته شده .
مشخصات فني باغ گلها :
سنگ گرانيت : 4000 متر مربع
جدول‌گذاري محوطه باغ : 4200 متر طول (از نوع تيشه‌اي)
مساحت ساختمان سر درب ورودي : 180 متر مربع
محوطه‌سازي پاركينگ : 4345 متر مربع
جدول گذاري پاركينگ : 600 متر طول
كانال سازي با سنگ تيشه‌اي: 300 متر طول
احداث حوضها با سنگ تيشه‌اي : 80 متر مربع
احداث بركه : 3177 متر مربع
(كف بركه از سنگ ضايعات و بدنه‌ها از سنگ لاشه ساخته شده است)
كف فرش : 2500 متر مربع
زيرسازي در كل معابر باغ : 7453 متر مربع
محوطه سازي ورودي با سنگ مالون : 1500 متر مربع
بدنه سازي با سنگ مالون : 250 متر مربع