پژوهشهاي محققين براي اينكه به پديده اي به نام قلمدان در ايران باستان پي ببرند. راه به جائي نبرده است. و از وجود اين هنر در ادوار قبل از اسلام اطلاعي در دست نيست.
با ظهور اسلام، استفاده از قلمدان براي كارهاي تحريري معمول گشت و در مدرسه ها، مكتب خانه ها و مراجع ديواني مورد استفاده قرار گرفت.
در دوره سلجوقيان براثر حمايتي كه از شعراء و نويسندگان و دبيران به عمل آمد، هنر قلمدان سازي پيشرفت بسيار كرد. اين پيشرفت و ترقّي تا عصر تيموريان ادامه داشت.
بررسي هاي انجام شده بيانگر اين مطلب است.در عصر صفويه كه خوشنويسي به نهايت ترقي و تعالي رسيد هنر قلمدان سازي نيز به اوج رسيد و قلمدان هاي ساخته شده در اين عصر از گرانبهاترين و نفيس ترين ميراث هاي فرهنگي ايران به شمار مي رفت.
قلمدانهاي برجاي مانده از آن روزگار كه برخي گوهرنشان و طلاكوب و مرصّع هستند و بر بعضي نيز آيات قرآني نوشته شده است. زينت بخش موزه هاي ايران و ساير كشورهاي جهان مي باشند.
در دوره قاجاريه و زنديه نيز هنر قلمدان سازي مثل روزگار صفويان در اوج بود و قلمدانهاي ساخته شده در اين دوره نمايانگر هنر هنرمندان اصفهاني هستند.
از مشهورترين قلمدان سازان دوران صفويه و زنديه و قاجاريه مي توان محمد زمان نگارگر، حسن خداداد، محمد خداداد، سميرمي، محمدصادق امامي اصفهاني، كاظم بن نجفقلي، عبدالرحيم اصفهاني و آقا نجف قلمدان را نام برد.
اگر چه در حال حاضر قلمدان مانند گذشته مورد استفاده قرار نمي گيرد اما علاقمندان به هنرهاي اسلامي ايراني كماكان از اين فراورده هنري استقبال كرده و خواهان و طالب آن هستند.