معرفی وبلاگ
ندانم که این مرز مینو سرشت که گویی بهشت است از زرع و کشت کدامین بر و بوم ارزنده است که طنازی او برازنده است عروس طبیعت بت دلستان که پوشیده پیراهن پرنیان بود اصفهان، اصفهان، اصفهان، که بی او صفایی ندارد جهان بود اصفهان جلوه ای از بهشت بویژه به هنگام اردی بهشت مگو اصفهان است نصف جهان نیرز جهان هیچ بی اصفهان بود اصفهان قلب ایران زمین بود اصفهان به ز ما چین و چین
دسته
شاهنامه
گروه اصفهان شناسي زنده رو د
دانلود كتاب
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 125675
تعداد نوشته ها : 82
تعداد نظرات : 0
Rss
طراح قالب
موسسه تبیان

از ديرباز در ايران محل داد و ستد عمومي را بازار مي گفتند. اين عنصر اصلي كه در معماري اسلامي جائي خاص براي خود باز كرده است شامل دو راسته از مغازه هاي انبوه روبروي هم هستند كه معمولاً سقفي زيبا آنها را به هم ارتباط مي دهد.

بازار در ساخت و سازهاي شهري به حدي اهميت داشت كه پس از مسجد هسته اوليه يك محله را تشكيل مي داد. به طوري كه در شهرهاي بزرگ هر محله داراي يك يا چند بازارچه بود و يك بازار بزرگ و اصلي نيز حوائج و نيازهاي مردم را تامين مي كرد.

 

توصيف بازارها :

شهر اصفهان نيز به دليل قدمت و عظمتي كه در طول تاريخ و مخصوصاً پس از ظهور اسلام داشته، از نظر تعداد بازارهاي باشكوه و جالب در ميان شهرهاي كشور ما از مقام والايي برخوردار است بطوريكه مورخين در دوران هاي مختلف به هنگام توصيف شهر از بازارهاي آن مطالبي نوشته و آنها را وصف كرده اند. ناصر خسرو، سياحي كه در سال 444 هجري قمري به اصفهان سفر كرده است ضمن توصيف بازارهاي متعدد شهر اصفهان از بازاري داد سخن مي دهد كه دويست صراف در آن به داد و ستد مشغول بوده اند بازارهاي فعلي اصفهان كه يادگار عصر ديلميان و سلجوقيان مخصوصاً صفويه هستند در طول تاريخ همچون ساير بناها و آثار اين شهر تاريخي فراز و نشيبهاي مختلفي را به خود ديده است.

يكي از سياحاني كه در حدود 80 سال پيش به ايران سفر كرده است به تفصيل از بازارهاي اصفهان سخن گفته و بر تعدد و تنوع مشاغل بازار تاكيد كرده است.

در طول بازارهاي اصفهان حمام ها و مدارس و چهارسوهاي بسيار زيبايي وجود داشته اند كه برخي از آنها هنوز نيز پابرجا بوده و بعضاً با همان كاربردهاي قديم به كار مشغول هستند. يكي ديگر از اين سياحان كه او نيز در اواخر قاجار اصفهان را ديده بازار اين شهر را بسيار ممتاز ناميده و بعد از بازار كريم خان زند در شيراز آن را بزرگترين و باشكوهترين بازارهاي ايران به شمار مي آورد.

مهمترين بازار اصفهان بازار قيصريه است كه ميدان امام را به ميدان عتيق (كهنه) و اصفهان عصر سلجوقي مربوط مي كند.اين بازار كه بازار سلطاني نيز ناميده مي شود در زمان صفويه يكي از باشكوهترين بازارهاي ايران و بزرگترين مركز داد و ستد بود كه انواع پارچه هاي گرانقيمت و اجناس مختلف در آن به فروش مي رسيد. بازار قيصريه در سال 1029 هجري قمري احداث گرديد و دروازه باشكوه و نفيس آن نيز قيصريه ناميده مي شد. يكي از سياحان خارجي آن را "... بزرگترين و مجلل ترين بازارهاي اصفهان ..." ناميده كه سقف آن گنبدي شكل است.

در وسط بازار كه فضاي مدور و وسيعي است. قبه اي ساخته شده كه آندره گدار آن را شبيه به گنبدهائي مي داند كه اعراب اسپانيا مي ساخته اند.

 

 

 

عناصر موجود در بازار :

راسته بازار قيصريه در دو طبقه مرتفع ساخته شده كه طبقه بالا به امور دفتري و بازرگاني اختصاص داشت و در طبقه پايين مغازه هاي اصناف گوناگون در كنار هم مستقر شده بودند. از اين بازار بزرگ و مجلل بازارهاي ديگري منشعب مي شدند كه برخي از آنها هنوز هم فعال بوده و به مشاغل مختلف اختصاص دارند. برخي از اين بازارها عبارتند از : بازار عربان،‌ هارونيه، نيم آورد گلشن، مخلص، سماور سازها، و مقصودبيك، ‌در طول اين شاهراه سرپوشيده و مسقّف كه برخي از خارجيان آن را "گالري سرپوشيده" ناميده اند عناصر مذهبي همچون مسجد خياط ها، مسجد نو، مسجد ذوالفقار، مسجد شيشه، مسجد خارجي و دهها مسجد ديگر به فعاليتهاي مذهبي مي پرداختند و بازرگانان و اصناف گوناگون در آنها عبادت مي كردند. مراكز فرهنگي هم به اعتبار و رونق بازار مي افزودند. مدارسي همچون مدرسه كاسه گران، هارونيه،‌ نيم آورد، جده بزرگ، جده كوچك، ملاعبدالله و ... اين مدارس با معماري خاص ايراني اسلامي دهها سال است موضوع كتاب ها و رسالات و تحقيقات مهندسين و معماران و سياحان گوناگون هستند، نهادهاي اقتصادي نيز از ديگر جاذبه هائي هستند كه در بازارها وجود داشته اند. برخي از اين نهادها كه "تيمچه" و "سرا" ناميده مي شوند هنوز نيز فعال هستند. مشهورترين اين سراها عبارتند از : سراي اردستانيها، سراي خاني، سراي آقا، سراي پادرخت سوخته، سراي ميراسماعيل، سراي تالار، سراي خوانساري ها، سراي گلشن، سراي جارچي و سراي فخر، اين سراها به همراه كاروانسراهاي متعدد و پررونق بازار اصفهان را به عنصري فعال تبديل مي كرده كه سياحان با اشتياق از آن بازديد مي كردند و با دقت در سفرنامه هايشان معرفي مي نمودند.

 

 

 

ديگر بازارها:

در اطراف ميدان امام نيز بازارهاي مشهوري همچون بازار مسگرها،‌ تركش دوزها، كلاهدوزها، لوافها، آهنگرها وجود داشته اند كه تاكنون نام خود را حفظ كرده اند و به همان اسامي ناميده مي شوند.

علاوه بر بازار قيصريه و بازارهاي منشعب از آن بازارهاي ديگري هم در اصفهان وجود داشته اند كه معروف ترين آنها بازار شاهي يا بازارچه بلند است كه در سال 1118 هجري برابر با 1706 ميلادي به همراه مدرسه و سراي فتحيه در زمان شاه سلطان حسين آخرين حكمران صفويه ساخته شد.

چهارسوي مشهوري مانند چهارسوي نقاشي و عليقلي آقا و شيرازيها و چهارسوي آجري از آثاري هستند كه همزمان با شكل گيري بازارهاي اصفهان براي انشعاب مسيرها و زيبائي بازارها احداث مي شده اند.

محلات اصفهان هم داراي بازارهائي بودند كه برخي از آن ها هنوز باقي هستند. مشهورترين آنها بازار در دشت، بازار بيد آباد، بازار ريسمان و بازار غاز هستند.

 

 

دسته ها : بازارها
1390/10/4 11:59 صبح

حاج مصوالملكي

 

آدرس : خيابان آيت اله كاشاني، كوچه شهيد اصفهاني، كوي محله نو، بن بست پشت بيمارستان كاشاني

 اين خانه محل سكونت و زندگي مرحوم حاج محمدحسين مصورالملكي مشهور به مصور طراح، نقاش، شاعر و مينياتوريست بلند آوازه اصفهاني بوده است.

اين خانه شامل فضاهاي متنوع و زيبائي است كه در چهار سوي به حياط مستطيل شكل قرار گرفته است. در ابتداي ورود به خانه جبهه جنوب شرقي بنا پايدار مي گردد. اين جبهه شامل تالاري است كه شاه نشين آن به ارتفاع دو طبقه در ميانه دو اتاق گوشوار قرار گرفته است. اين تالار با تزئينات گچبري رنگي،‌آينه كاري و مقرنس، زيباترين فضاي خانه است.

در گوشه جنوبي خانه حوضخانه اي به شكل صليب به ارتفاع دو طبقه قرار دارد. در ميانه اين حوضخانه حوضي 8 گوشه قرار دارد و بر فراز آن نورگير زيبائي تعبيه شده است. اين حوضخانه با تزئينات متنوع گچبري و مقرنس، به زيبائي بنا مي افزايد.

در شمال غربي خانه مجموعه ديگري است كه شامل تالاري كم ارتفاع و شاه نشيني زيبا و مهتابي وسيعي در طبقه دوم با ايواني كم عمق و ستون دار در انتهاي اين مهتابي مي باشد.

جبهه هاي شمال شرقي و جنوب غربي خانه نيز داراي يك تالار در وسط و دو اتاق سه دري در طرفين مي باشند. نماهاي پيرامون حياط شامل تزئينات آجركاري در بالا و ازاره سنگي حجاري شده در پائين ديوارها هستند.

ورودي اصلي خانه داراي سردر و هشتي مشترك با خانه هاي مجاور است كه پس از عبور از دو دالان به حياط مرتبط مي شود در مقابل تالار جبهه جنوب شرقي حوض بزرگي وجود دارد كه از سنگ ساخته شده است.

خانه مصورالملكي علاوه برآنكه با اتاقهائي كه "... موزه اي از صنايع دستي است و آينه كاريها و پنجره هاي آلت بري و شيشه هاي رنگين دم طاووسي و نقاشي هاي ديواري و درهاي مزين ..." از شاهكارهاي هنري دوران قاجار به شمار مي رود. خاطره هنرمندي را در اذهان زنده مي كنند كه به اعتقاد اغلب هنرمندان و كارشناسان مسائل هنري به خصوص نقاشي از عصر صفويه تاكنون در ميدان هنرهاي گوناگون يكه تاز بود.

پطروس

 

يكي از خانه هاي زيباي جلفا خانه پطروس است. اين خانه كه در چهارراه حكيم نظامي قرار گرفته متعلق به پطروس ولي جانيان بوده است. وي يكي از تجار ثروتمند و مشهور جلفا بود كه به دليل صداقت مورد توجه اولياي دولت صفوي بود و در بين ارامنه از احترامي خاص برخوردار بود.

طبق كتيبه اي كه در محل خانه موجود است اين بنا در سال 1668 ميلادي برابر 1046 هجري قمري در زمان سلطنت شاه صفي ساخته شده است.

خانه پطروس از دو جبهه تشكيل شده كه در آن روزگار بوسيله باغي از هم جدا مي شده اند. يك قسمت براي فصل تابستان و قسمت ديگر براي ايام زمستان ساخته شده بود. 

 

 

سوكياس

 

در محله تبريزي ها خانه اي است كه در حدود 2000 متر مربع مساحت دارد. اين خانه در اصل كوشك بين دو باغچه بوده است كه در قديم ساخت آنها معمول و متداول بود.

ورودي اصلي خانه در جبهه شمالي و بر كوچه تبريزي ها واقع شده و داراي سر در مقرنس ساده و زيبائي است كه در مجاورت آن اتاقهائي ساخته شده است. اما ساختمان اصلي تزئينات نقاشي و طلاكاري و معماري بسيار جالبي دارد.

در وسط ساختمان اصلي تالاري وجود دارد كه به صورت دو طبقه ساخته شده است. در وسط اين تالار حوض سنگي 8 گوش كوچكي قرار گرفته كه اطراف آن رواق هائي در دو طبقه ساخته شده است. در رواق هاي پائين و در داخل طاقچه ها نقاشي هاي مينياتور از دوران صفوي ديده مي شوند. اين نقاشي ها به شيوه رضا عباسي هستند و بسيار هنرمندانه ترسيم شده اند.

ايوان شمالي به وسيله سه پنجره ارسي از تالار وسط جدا مي شود. در دو جهت شرق و غرب اين ايوان تصاويري وجود دارند كه متعلق به مسيحيان خارجي و همسرانشان مي باشند.

حاشيه هاي اين نقاشي ها با تزئينات اسليمي و ختائي تزئين شده اند. تزئينات سقف ايوان قاب بندي چوبي و تخته كوبي به صورت شطرنجي است.

سقف ايوان بر دو ستون چوبي رفيع استوار است. دو اتاق تو در توي طرفين تالار و ايوان با سقف طاق و چشمه اي فاقد تزئينات است.

سقف تالار با يك ترنج زيبا تزئين شده كه در پايين با رسم بندي و تقسيمات هندسي فرم بسيار زيبائي گرفته است.

در كتيبه اطراف طبقه اول تالار، نقوش تشعيري شامل حيوانات و درختان و پرندگان با زمينه طلائي نقاشي شده است. خانه سوكياس به دليل وجود جاذبه هاي هنري و ويژگي هاي معماري و همچنين تزئينات پركار دوران صفويه از مالكين خريداري شد و پس از مرمت و بازسازي در اختيار دانشگاه فارابي قرار گرفت و در حال حاضر، به كارگاهها و آزمايشگاه اين دانشگاه اختصاص دارد . اين خانه زيبا مي تواند يكي از جاذبه هاي بسيار جالب اصفهان باشد و مورد بازديد گردشگران ايراني و خارجي قرار گرفته و يكي از آثار مطلوب براي آشنائي با هنر معماري دوران صفويه خواهد بود.

 

داويد

 

در مجاورت خانه سوكياس، خانه داويد قرار گرفته كه از آثار دوران صفوي است كه در زمان قاجار در قسمت جنوبي اين خانه تغييراتي داده شد و دو اتاق و يك ايوان سرپوشيده به آن الحاق شده است. ورودي اين خانه يك سردر آجري دارد كه در بالاي آن مشبك هاي هندسي آجري ديده مي شود. هشتي عمارت كه در پشت در ورودي قرار گرفته چهارگوش است. اين هشتي به وسيله راهرو طويل و سرپوشيده اي به حياط مربوط مي شود.

پس از ورود به حياط در سمت شمال ساختمان اصلي دوره صفويه ديده مي شود. اين ساختمان داراي سالن مركزي به صورت طاق و چشمه با مقرنس هاي چند پايه در وسط مي باشد.

در شرق و غرب سالن اتاق هائي به صورت دو طبقه به چشم مي خورند. نماي جبهه شمالي با نقوش هندسي آجري بسيار زيبا تزئين شده است. در قسمت جنوب غربي حياط خلوت قرار گرفته كه دو اتاق در شمال و جنوب آن ديده مي شود. اتاق جنوبي داراي سه دري ارسي بسيار زيباست. داخل اين اتاق داراي تزئينات نقاشي بوده است كه در حال حاضر اثري از آنها ديده نمي شود.

خانه داويد نيز به دليل وجود ويژگي هاي معماري دوران صفويه پس از خريد در اختيار دانشگاه فارابي قرار گرفت و در حال حاضر به محل كلاس هاي مرمت اختصاص دارد.

خانه داويد هم مي تواند به صورت يكي از جاذبه هاي زيباي اصفهان، گردشگران ايراني و خارجي و پژوهشگران و علاقمندان به فرهنگ و هنر ايران اسلامي را به خود جلب كند.

ساختمان داراي دو طبقه است. طبقه همكف از يك اتاق مركزي و دو اتاق كوچك تشكيل شده است. در قسمت جنوبي ديوار اين اتاق تزئيناتي به شكل گچبري ديده مي شود. اين تزئينات شامل حجم هائي مانند كاسه، صراحي، و ظروف ديگر است. اين شيوه تزئينات در اتاقهاي كاخ عاليقاپو و برخي بناهاي ديگر به چشم مي خورند.

در وسط اين اتاق حوض آبي وجود دارد كه از سنگ مرمر ساخته شده است. در ديوار جنوبي اين اتاق فرورفتگي ديده مي شود كه به جاي بخاري اختصاص داشته است. در بالاي اين بخاري ديواري بقاياي خطي كه به زبان ارمني نوشته شده به چشم مي خورد. در اين نوشته نام سازنده بنا ماتوس و سال تولد پطرس كه با لقب خواجه ناميده شده است آمده است. سال تولد او 1659 مي باشد.

اتاقهاي طرفين تالار قرينه يكديگر هستند و در تزئينات آنها بخاري ديواري نيز وجود داشته است. طبقه فوقاني بيشتر از طبقه همكف آسيب ديده، بنابراين درباره آن اطلاعات كمتري مي توان به دست آورد. اما آنچه در اين طبقه كاملاً مشهود است قرينه سازي است. به طوري كه در همه قسمتها پله ها، راهروها، و طاقچه ها قرينه سازي به وضوح به چشم مي خورد.

نقاشي هاي خانه خواجه پطروس كه به صورت نقاشي ديواري است شامل برگها و گلهاي زينت يافته بوسيله قطعاتي از طلا است. اين نقاشي ها با نقاشي هاي اتاقهاي داخلي كاخ چهلستون و نقاشي هاي چليپاي موجود در كاخ عاليقاپو شباهت تام دارند.

ديگر نقاشي ها، منظره هائي از شكار هستند كه به مينياتور شبيه مي باشند و بالاخره تصاوير كوچكي از انسانها و مناظر طبيعت اين خانه نيز به دليل در برداشتن ويژگي هاي معماري دوران صفويه مخصوصاً تزئينات در اختيار دولت قرار گرفته و عمليات مرمت و بازسازي در آن در حال انجام ميباشد.

 

مارتا پيترز

 

خانه قديمي مارتاپيترز معروف به خانه جائي از بناهاي تاريخي و با ارزش دوره صفويه مي باشد كه با توجه به مدارك موجود و بررسي هاي انجام شده در آن روزگار وسعت زمين و ساختمان هاي آن بيش از مساحت فعلي بوده است.

اين خانه كه در تقاطع خيابان حكيم نظامي و كوچه كليساي وانك قرار دارد متشكل از بخش هاي مختلفي است كه شامل چند ساختمان جدا از يكديگر در جبهه هاي مختلف مي باشند. ساختمان اصلي خانه را بخش تابستاني جنوبي آن تشكيل مي دهد.

ساختمان زمستاني شمالي آن كه بخش بسياري از آن در تعريض كوچه كليسا منهدم گشته از بقاياي اصلي خانه به شمار مي رفته است. به هرحال اين ساختمان در حال حاضر شامل بخشهاي زير است.

الف- ساختمان شمالي يك اتاق بزرگ در وسط و دو راهرو در شرق و يك راهرو در غرب اين اتاق مي باشد. اين قسمت فاقد تزئينات است.

ب- ساختمان شرقي كه اين قسمت نيز بدون تزئينات بوده و آشپزخانه و حمام و ساير سرويس هاي خدماتي را در بر مي گيرد.

ج- ساختمان قديمي كه در حقيقت بخش اصلي اين خانه است. اين ساختمان شامل يك سالن بزرگ با نقاشي و گچبري و تعدادي پنجره مشبك چوبي قديمي مي باشد. در اين قسمت اتاقها داراي پنجره هاي مشبك و زيبا هستند كه بيانگر معماري و تزئينات دوره صفويه مي باشند.

ايوان شمالي و اتاقهاي جنوبي تالار هركدام با تزئينات خاص خود از ارزش بسياري برخوردارند. نماي رو به شمال با نقوش هندسي و آجري تزئين شده كه نمونه بارز خانه ها و بناهاي تاريخي دوران صفويه هستند و نمونه هائي از آنها را در شمال زاينده رود و بافت قديمي شهر اصفهان مي توان مشاهده كرد.

خانه مارتاپيترز كه در زمان صفويه به محل سكونت و زندگي جاني كشيش يكي از روحانيون كليساهاي اصفهان بوده است در حال حاضر، در اختيار دانشگاه فارابي مي باشد و به دليل استقرار بر سر راه كليساي وانك و قرار گرفتن در مركز شهر مورد بازديد گردشگران خارجي قرار مي گيرد.

 

1390/10/4 11:56 صبح

انگورستان ملك

 

آدرس :خيابان شريف واقفي - خيابان ملك محله شيخ يوسف

در زمان سلطنت نادرشاه افشار باغ انگوري كه متعلق به مردم اصفهان بود به عنوان ماليات از آنها گرفته شد و به تصرف دولت درآمد. در زمان سلطنت ناصرالدين شاه قاجار به تصرف مسئول امورمالي حكومت اصفهان درآمد و بعدها فرزند اين شخص به نام حاج محمدابراهيم خان كه لقب ملك التجار داشت بناي انگورستان را احداث كرد و به برگزاري مراسم عزاداري و تعزيه اختصاص داد. معمار سازنده اين بنام استاد حسين چي است و تاريخ وقف نامه آن سال 1341 هجري قمري است.

در طول زمان قسمت هاي مختلفي از اين انگورستان تخريب شد و بخش هائي از آن در سال 1333 هجري شمسي در تعريض خيابان ملك از بين رفت.

 آنچه از اين بنا باقي مانده است يك حياط وسيع است كه در شمال واقع شد و يك سفره خانه كه مساحت تقريبي آن با حياط يكي است. اين سفره خانه تمامي جبهه حياط را در بر مي گيرد.

فضاي سفره خانه بوسيله يك ارسي هفت دهنه به حياط جنوبي باز مي شود. بعدها حياط خانه نيز مسقف شده بطوري كه از ارسي هاي سفره خانه و حياط سرپوشيده و پشت بام و فضاهاي سه جبهه ساختمان براي تعزيه استفاده مي شده است.

در سقف حياط يك نورگير زيباي 8 ضلعي به همراه پنجره هاي سراسري بالاي ديوار حياط روشنائي فضاي تعزيه را تامين مي كند. تالار پنج دري زيبائي كه در جبهه شمالي حياط سرپوشيده قرار دارد محل دفن مرحوم ملك التجار و همسر اوست كه بنا به وصيت وي در اين محل به خاك سپرده شده اند.

مجموعه فضاهاي حياط سرپوشيده، سفره خانه، اتاق مقبره و ديگر اتاقهاي اطراف حياط داراي تزئينات فراوان گچبري، آينه كاري و كاشيكاري هستند.

ستون هائي كه در وسط فضاي سفره خانه و حياط هستند داراي روكش هاي چوبي مي باشند اما پايه و سرستونها داراي تزئينات مي باشند. در زير فضاي سفره خانه زيرزميني وجود دارد كه نورگيرهاي مشبك نور آن را از حياط جنوبي تامين مي كنند. در گوشه جنوب شرقي بنا حمامي واقع شده است كه سقف گنبدي بسيار زيبائي دارد و سكوهائي در اطراف آن تعبيه شده اند. ازاره جبهه شمالي و شرقي اين خانه داراي نقوش حجاري هستند.

انگورستان ملك از بناهاي بسيار زيباي دوران قاجاريه است كه در حال حاضر در اختيار سازمان اوقاف مي باشد و به برگزاري مسابقات قرائت قرآن و تعزيه و عزاداري اختصاص دارد. تزئينات اين بنا بيانگر هنر گچبري و آينه كاري و كاشيكاري هنرمندان خلاق و مبتكر اصفهاني مي باشد.

سرتيپي

 

آدرس : خيابان ملك بن بست عبدالهي كوچه پاقلعه

مجموعه فضاهاي اين خانه در سه جبهه قرار گرفته اند كه در دو جبهه شمالي و جنوبي از جبهه سوم مرتفع تر هستند، مهمترين قسمت خانه تالار جبهه شمالي است. كه با شكل نيم صليبي خود با دو اتاق سه دري طرفين ارتباط دارد.

ديوارهاي اين تالار داراي تزئينات فراوان نقاشي روي گچ هستند. علاوه بر آن دو رديف قطاربندي نيز در اين در و ديوارها وجود دارد. سقف تالار حاوي نقاشي هاي پركاري است كه از نقاشي هاي اروپائي تاثير گرفته اند.

جبهه جنوبي شامل سه اتاق سه دري و دو فضاي كفش كن در بين آنهاست. در جبهه غربي دو اتاق وجود دارد كه با دري كوچك به حياط باز مي شود. دالاني كه از طريق آن به حياط خانه وارد مي شوند در ميانه اين جبهه قرار گرفته است. در گوشه جنوب شرقي نيز ورودي ديگري به چشم مي خورد. نماهاي خانه سرتيپي پوشيده از اندود ساده گچ است و فقط در نماي سه دري هاي جبهه شمالي تزئينات گچبري به چشم مي خورد.

ازاره جبهه شمالي و شرقي اين خانه داراي نقوش حجاري هستند. خانه سرتيپي اصفهان نمونه ديگري از خانه هاي قديمي اصفهان است كه به دليل وجود ويژگي هاي هنري و معماري مورد مرمت و بازسازي قرار گرفته است.


اعلم

 آدرس : خيابان عبدالرزاق – محله پشت بارو – بن بست زرگرها

در خيابان عبدالرزاق و در كوچه اي روبروي تل عاشقان و در قلب بافت قديم اصفهان خانه اي قرار گرفته كه به لحاظ زيبايي و تزئينات پركار و ويژگيهاي هنري و نقاشي روي گچ و روي آينه و صنايع چوبي و حجاري در عداد بناهاي شاخص اصفهان به شمار مي رود.

اين خانه كه سالها از طرف مالكان بلااستفاده رها شده بود، پس از خريداري مورد مرمت و بازسازي قرار گرفت.

متأسفانه قسمت‌هائي از اين بناي جالب به وسيله افراد سودجو كه وجود اين اثر نفيس را مزاحمتي براي اهداف سودجويانه خود مي‌دانستند تخريب شده است. از جمله آتش‌سوزي سردر بسيار زيباي خانه و تخريب طاقي كه بر روي گذر شمالي ساخته شده بود و به صورت پشت بندي محكم و استوار خانه را حفظ مي كرد.

 

 

 

آنچه در خانه اعلم جلب توجه مي كند، تنوع تزئينات و نقاشي ها و گچبري هاي آن است. اتاق پنج دري خانه اعلم همچون آلبوم نفيسي از آينه كاري،‌ نقاشي، گچبري و منبت كاري هنرهاي تزئيني دوران قاجار را رو در روي بيننده قرار مي دهد.

طرحهاي متعددي كه از كاخ هاي زيباي اصفهان و مناظر ايراني و اروپائي تهيه شده به همراه گل و بوته و شيشه هاي رنگي ميتواند الگوي بسيار مناسبي براي هنرهاي تزئيني دوران قاجار شد. علاوه برآن، تزئينات اين خانه بيانگر توجه مجدد هنرمندان دوران قاجار به هنرهاي دوران صفويه است.


شيخ الاسلام

 آدرس : چهارراه تختي كوچه هتل پرشيا

خانه شيخ الاسلام كه عنوان تكيه شيخ الاسلام براي آن مناسب تر است در خيابان چهارباغ پايين، چهارراه تختي واقع شده است. اين اثر بسيار زيبا كه با معماري خاص دوره قاجار از آثار نفيس اصفهان به شمار مي رود، جزئي از مجموعه خانه هاي شيخ الاسلام است كه از نظر معماري داراي دو جبهه ساختمان در شمال و جنوب است.

قسمت جنوبي كه مهمترين بخش خانه مي باشد داراي يك ايوان با سقف مقرنس كاري و تزئينات نقاشي گل و بوته و دو ستون و يك حوض سنگي در وسط ايوان مي باشد. در اين ايوان 2 عدد پنجره مشبك چوبي بسيار زيبا با شيشه هاي رنگي و ديوارهائي كه با نقاشي و گچبري تزئين شده اند به زيبائي خانه مي‌افزايند. اتاق كوچكي كه در عقب اين ايوان وجود دارد با مجموعه‌اي از هنر گچبري و مقرنس كاري يكي ديگر از قسمت هاي بسيار جالب خانه مي باشد.

 اين خانه زيبا از قديم الايام براي برگزاري مراسم عزاداري حضرت سيدالشهداء (ع) و تعزيه مورد استفاده قرار مي گرفت. در سالهاي قبل از انقلاب به علت عدم توانائي مالكين در حفظ و نگهداري آن و همچنين به دليل زوال تدريجي تزئينات قابل توجه و ارزش هاي معماري و به لحاظ جلوگيري از تخريب و انهدام بنا، ساختمان خانه شيخ الاسلام در اختيار وزارت فرهنگ و هنر وقت قرار گرفت.

از همان زمان اقدامات مرمتي بخصوص در قسمت تزئينات و ساخت درهاي مشبك بوسيله استادكاران متخصص آغاز شد و همه ساله مراسم تعزيه و عزاداري توسط هيات هاي محلي و زير نظر ارشاد اسلامي در آن برگزار مي شد.

متأسفانه در سال 1365 اين خانه مورد بمباران قرارگرفت و قسمت جنوب شرقي بنا آسيب هاي جديدي ديد كه عمليات بازسازي و مرمت آن به سرعت انجام گرفت. در حال حاضر خانه شيخ الاسلام با مساحت 1455 متر مربع از خانه هاي زيباي اصفهان به شمار مي رود كه واحدهاي صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي در آن مستقر هستند.


قدسي

 

آدرس : خيابان عبدالرزاق بازارچه حاج محمد جعفر كوچه قدسيه

در نزديكي درب امام اصفهان خانه اي زيبا و جالب قرار گرفته كه اساس آن مربوط به زمان صفويه است و در دوره هاي مختلف تغييرات بنيادي و كالبدي در آن داده شده است. اين خانه داراي دو ورودي در سمت شمال است و اتاقها در چهار جبهه اطراف حياط به صورت دو طبقه ساخته شده اند. ازاره ها و پلكان ساختمان از سنگ است و تزئينات آن مربوط به دوران صفويه تا قاجار است جبهه شمالي بنا داراي تزئينات حكاكي و نقوش لچك و ترنج گچي است كه از ظرافت خاصي برخوردار است.

اين ساختمان در سال 1278 هجري شمسي به محل مدرسه قدسيه اختصاص يافت و سالها اين نهاد آموزشي در آن مستقر بود. در سال 1357 مرحوم استاد منوچهر قدسي شاعر و خطاط و هنرمند معروف اصفهان اين خانه را جهت تبديل به مركز اصفهان شناسي در اختيار وزارت فرهنگ و هنر وقت قرارداد. از سال 1372 نيز از طرف سازمان مسكن و شهرسازي و ميراث فرهنگي عمليات مرمت آن آغاز گشت.

خانه قدسي به دليل وجود تزئينات بسيار زيباي لچك و ترنج و حكاكي و نقوش و همچنين به لحاظ در برداشتن ويژگي هاي معماري دوران صفوي تا قاجار از اهميت بسياري برخوردار است

 

1390/10/4 11:40 صبح

چهارسو: اصل اين كلمة چهارسوق ست كه از دو جزء «چهار» (عدد ترتيبي) فارسي و «سوق» عربي، به مفهوم بازار تركيب شده است و در تلفظ محلي كلمة چهار سايش يافته و حرف «ق» از كلمة سوق نيز ساقط گشته و «چارسو» گفته مي‌شود و آن، ميداني است كه چهاربازار، يعني محل كسب و كار و خريد و فروش، به آن ميدان متّصل مي‌شود. اين ميادين معمولاً سقفي گنبدي دارد. اما چهار بازارِ متّصل به آن، خيلي طولاني نيست و وسعت چنداني ندارد. شهر اصفهان كه هميشه از نظر تجارت مركز مهمّي بوده، هم بازارهاي زيبا و طولاني و پر كالايي داشته است و هم چهارسوهاي متعدّد و زيبا. مهمترين چهارسوها عبارت اند از:

چهارسو شاه: واقع در نزديك ميدان امام حد فاصل بين بازار قنادها و مدرسة ملاعبدالله.

چهارسو مخلص: در نزديكي چهارسو شاه به طرف شمال قرار گرفته است.

چهارسو نقاشي: واقع در حد فاصل محلّة خواجو و محلّة حسن‌آباد كه از چهارسوهاي معروف و زيباي اصفهان به شمار مي‌آيد. تصاوير زيبايي بر روي كاشيهاي مرغوب آن نقاشي شده و عكس سلاطين و پهلوانان معروف به تصوير كشيده شده است. اين چهارسو چندين بار مرمّت شده است و از آنجا كه ركن‌الملك نايب‌الحكومه اصفهان آن را مرمّت نموده، به نام چهارسوي ركن‌الملك نيز شهرت دارد.

چهارسوي فريدن و چهارسو آجري: هر دو در محلّة خواجو قرار داشته و طاق و رواق قابل توجّهي ندارند.

چهارسوي شيرازيها: در محدودة خيابان طالقاني است كه محلّة بزرگي نيز به همين نام مشهور است. گنبد و زينت‌آلات اين بنا بر اثر بي‌توجّهي از بين رفته ولي بازار آن هنوز فعال و در جاي خود باقي است.

چهارسو كوچك: كه در پايين چهارسو شيرازيها و در سمت مشرق آن قرار دارد، از چهارسوهاي قديمي به شمار مي‌آيد.

 در محلّة بيدآباد سه چهارسو به نام‌هاي عليقلي آقا، بيدآباد و درب شيخ وجود دارد كه چهارسوي بيدآباد در وسط و چهارسوهاي علي‌ قلي‌اقا و درب شيخ در طرفين آن قرار گرفته‌اند.

چهارسو مقصود: واقع در نزديكي ميدان نقش جهان است و در اصفهان شهرت زيادي دارد.

چهارسوي دروازه‌نو: اين چهارسو مجاور چهارباغ پايين و حد فاصل باغ تختي و سنبلستان قرار دارند. در نزديك آن محلّه‌اي به همين نام هست.

چهارسوي نمكي: اين چهارسو نيز در محلّة گلبهار اصفهان قرار دارد.

علاوه بر چهارسوهاي فوق در اكثر محلاّت اصفهان چهارسوهايي وجود دارد كه شهرت آنها بيش از شهرت چهارسوهاي ذكر شده نمي‌باشد. در بازارهاي اصفهان هم سر هر چهارراه، چهارسو ناميده مي‌شود كه داراي حوض سنگي هندسي شكل پرآب و زيبايي است. از جمله:

چهارسوي باغ قلندرها واقع در بازار نيماورد، چهارسو شاه، چهارسوي ساروتقي، چهارسوي ضرّابخانه، چهارسوي چيت‌سازها، چهارسوي كرباس فروشها، چهارسوي زرگرها و چهارسو نقاشي.

علاوه بر اينها امتداد پل فلزي به طرف شمال يعني خيابان آيت الله كاشاني به طرف ميدان جمهوري اسلامي حد فاصل بين خيابان شيخ بهايي و خيابان طالقاني، كه هر دو سمت راست خيابان آيت الله كاشاني قرار دارند، محلّه و منطقة چهارسو ناميده مي‌شود و شهرت فراوان دارد.

 

دسته ها : چهارسوق ها
1390/10/4 11:37 صبح

 

 

اصفهان از جملة شهرهايي است كه مردم آن در زمينه‌هاي مختلف تلاش و فعّاليت چشمگيري داشته‌اند. از ميان اين فعّاليتها مي‌توان به دو رشتة كشاورزي و صنعت اشاره نمود كه طي قرون همواره در اين شهر، پيشتاز و مورد توجه بوده‌اند. كشت دانه‌هاي روغني از زماني دور در اين شهر رواج داشته و صنعت روغن‌كشي سنّتي نيز همپاي كشت دانه‌هاي روغني معمول بوده است كه به تدريج كارگاهها و كارخانه‌هاي معظم سنتّي براي اين كار ساخته شد. كارخانه‌هاي روغن‌كشي، به نام عصّارخانه شهرت داشته و به طريق سنّتي، كار مي‌كرده‌اند: كارخانه ساختمان وسيع و مرتفعي بود كه از چند اتاق تو در تو و كوچك و بزرگ با سقفهاي گنبدي تشكيل مي‌يافت مصالح ساختمانها عموماً از گچ و آجر بود. روي سقفهاي گنبدي پنجره و روزانه‌اي تعبيه مي‌شد. براي قسمت اصلي كارخانة عصّاري سالن بزرگي در نظر گرفته مي‌شد كه از اتاقهاي ديگر وسيع‌تر بود. درست در وسط اين اتاق، در شعاعي كمتر از محيط اتاق، پاية محكمي به ارتفاع يك متر و به شكل دايره ساخته مي‌شد. در وسط پايه سوراخي قرار داشت كه با اتصالاتي، به حوضچه‌اي در اتاق ديگر متصّل مي‌شد. بر روي اين پاية مدوّر، سنگ آسياي دايره شكل بزرگي تعبيه مي‌شد كه وسط آن سوراخ بود. سوراخ اين سنگ، با سوراخ ساختمان پايه، روبه‌روي هم قرار داشت. آنگاه سنگ آسياي ديگري كه آن مدوّر بود به طور عمودي روي سنگ زيرين قرار داده مي‌شد. در مركز اين سنگ عمودي سوراخي وجود داشت كه يك چوب كلفت و با دوام تير يا ميلة آهني به آن متصّل بود. سرِ ديگر چوب يا ميله، به وسيلة تسمه يا طناب به شتر و يا اسب بسته مي‌شد. آنگاه دانه‌هاي روغني اعم از شاهدانه، بَزرَك، كنجد و دانه‌هاي روغن‌دار ديگر بر روي سنگ زيرين كه از لبة خارجي به طرف مركز، شيب مختصري داشت، مي‌ريختند و شتر يا اسب و يا چرخندة ديگر را به حركت در مي‌آوردند. حيوان در حركتي پيوسته و دايره‌وار حول پاية مدور مي‌چرخيد. از چرخش سنگ عمودي بر روي دانه‌هايي كه بر سنگ زيرين قرار داشت، روغن دانه‌ها گرفته مي‌شد و ذره ذره از سوراخ سنگ زيرين به وسيلة لوله به حوضچة اتاق مجاور مي‌ريخت. سطح اين اتاق كاملاً پوشانده شده بود و فقط راهرو و دريچة كوچكي، چند پله پايين‌تر از كف اتاق به آن وصل مي‌شد كه از اين طريق روغني كه به مخزن وارد شده بود به وسيلة ظرف دسته‌داري، تخليه و در حلبهاي مخصوصي ريخته و به محلهاي مصرف خود منتقل مي‌گرديد. از اتاقهاي ديگر اين ساختمان اتاق انبار مواد اوليه، اتاق انبار روغنهاي آماده شده، اتاق استراحت كاركنان كارخانه، همچنين اسطبل براي نگهداري حيوان، را مي‌توان نام برد. همه اين اتاقها سقفي مرتفع و گنبدي داشتند كه در قسمت فوقاني آنها سوراخهايي تعبيه شده بود تا هوا را تهويه كنند. با پيشرفت زمان و اختراع برق و زندگي ماشيني وضع و كار اين عصّارخانه‌ها نيز تغيير كرد. ابتدا به جاي نيروي حيوان جهت چرخش سنگ عمودي، از نيروي برق استفاده نمودند. سپس همه چيز آن به صورت مدرن و ماشيني درآمد.در اصفهان و حومه، تعداد زيادي عصّارخانه سنتّي وجود داشت كه هنوز هم آثار بعضي از آنها به چشم مي‌خورد، چه آنهايي كه متروكه و غيرقابل استفاده هستند و چه آنهايي كه در حومه شهر هنوز با جانشين‌كردن قوة محركه برق به جاي نيروي حيوان، مشغول به كار هستند. در اينجا به بعضي عصّارخانه‌هاي شهر و حومه اشاره مي‌كنيم:

 پس از ويران شدن، سنگهاي روغن‌كشي و مصالح آن به سده انتقال يافت.

اين عصّارخانه نيز بر اثر مرور زمان و بي‌توجّهي رو به ويراني رفت و خراب شد.

 اين عصّارخانه در ناحية شمال مدرسه چهارباغ اصفهان قرار داشت. پس از خراب‌كردن آن، سنگهاي روغن كشي و ديگر مصالح مورد نياز آن را به قهدريجان انتقال دادند.

 در خيابان هاتف بود كه به دنبال توسعة خيابان، عصّارخانه را خراب كرده و سنگهاي آن را به شهركرد بردند.

اين عصّارخانه وسعت و عظمت بسزايي داشت، پس از تعطيلي و تخريب، سنگهاي روغن‌كشي آن را حناسابهاي اصفهان جهت كارخانه حناسابي خود خريداري نمودند.

از ديگر عصّارخانه‌هاي اصفهان و حومه، عصّارخانه‌هاي زير را كه يكي دو تاي آنها هنوز داير مي‌باشد مي‌توان نام برد:

 بيشتر مصالح آن را از عصّارخانه بازار عربها خريداري نمودند.

 واقع در بازار مجلي، اين عصّارخانه به همان سبك سنتي كار مي‌كرد.

 اين عصّارخانه قديمي در كوچه‌اي نزديك دردشت قرار دارد.

واقع در دشت

 واقع در دردشت

واقع در محلّه بن اصفهان

دو عصّارخانة بزرگ و تاريخي واقع در نجف‌آباد اصفهان

در بازار اصفهان دو عصّارخانه ديگر وجود داشت كه تا اين اواخر به همان سبك قديم داير و فعّال بودند.

 

دسته ها : عصار خانه
1390/10/4 11:36 صبح

 

قبل از پيدايش وسايط نقلية موتوري مثل اتومبيل‌هاي مختلف، قطار، كشتي و هواپيما كه مسافر و بار را به سهولت حمل مي‌نمايند، تجار، مال‌التجاره‌هاي خود را به وسيلة چهارپايان مثل الاغ و قاطر و شتر و امثال آن حمل مي‌نمودند. همچنين مسافرتها و زيارتها به وسيلة همين چهارپايان انجام مي‌گرفت كه مدّت مديدي طول مي‌كشيد تا مال‌التجاره‌ها يا مسافرين پس از مشقّات و زحمات زياد به مقصد خود برسند. بنابراين احتياج فراواني به استراحتگاه بين راه داشتند تا خود و مركبشان در آن محل كمي توقف نموده، رفع خستگي نمايند و براي ادامة راه آماده شوند. به همين مناسبت سلاطين قديم ايران به فكر ساختن كاروانسراهاي مجهزّ ميان شهرهاي مهمّ تجاري يا اماكن مقدّسه زيارتي افتادند. اين كاروانسراها بهترين محل آسايش مسافران و حفظ امنيت كالاهاي آنها و همچنين محل ارتباط و اطلاع با شهرهاي ديگر بوده‌اند. كاروانسراها حُجرات متعددي جهت مسافر و طويله‌هاي مجهزّي براي مركب‌هاي آنها داشته است. بناي اين نوع كاروانسراهاي امن و مجهزّ در زمان صفويه به خصوص در عهد شاه عباس به اوج خود رسيد.

چنانكه در كتب تاريخ ضبط شده، شاه عباس تعداد 999 باب كاروانسرا در سراسر كشور احداث نموده است. بسياري از سيّاحاني كه در آن زمان به ايران آمده‌اند اين كاروانسراها را نام برده و مدتها در آنجا زندگي كرده‌اند. تاورنيه نوشته است: «بعضي از كاروانسراهاي ايران گنجايش يكصد مسافر را با اسبها و كالاهايشان داشته، تا مسافران بتوانند مدتها با آسايش و امنيت در آنجا به استراحت بپردازند». ژان شاردن تعداد حجرات و اتاقهاي يكي از اين كاروانسراها را 250 باب دانسته و نوشته است: «كاروانسرا داراي حوض بزرگي در وسط و درختان تنومندي در اطراف است.» تعداد كاروانسراهاي اصفهان را در عهد صفويه 182 باب ذكر كرده‌اند.

كاروانسراي مادرشاه (مهمانسراي عباسي)

در مشرق مدرسه چهارباغ و در سمت چپ خيابان چهارباغ يكي از بزرگترين كاروانسراهاي اصفهان واقع شده است اين كاروانسرا همزمان با بناي مدرسه چهارباغ احداث شده تا درآمد و عوايد آن به مصرف مخارج طلاب و نگهداري مدرسه برسد.

كاروانسرا در زمان سلطنت شاه حسين صفوي ساخته شد و در عداد آخرين آثاري است كه در اواخر حكومت صفويان در اصفهان ساخته شده است.

يكي از محققان و پژوهشگران معماري اسلامي، اين كاروانسراي چهار ايواني مستطيل شكل را داراي 128 متر طول و 93 متر عرض نوشته است كه در دو طبقه آن 140 اتاق دارد. در پشت اين اتاقها دو اصطبل سراسري نيز وجود داشته است.

اين كاروانسرا در دوره قاجاريه مانند ساير آثار اصفهان مورد بي مهري ظل السلطان حاكم اصفهان قرار گرفت و بالاخره نيز بوسيله اين شاهزاده حاكم به فروش رسيد.

درحدود سال 1343 شمسي مقرر گرديد كاروانسراي مادرشاه با حفظ جنبه هاي هنري و ارزش هاي معماري دوران صفويه به يك مهمانسراي بين المللي تبديل گردد. طرح هاي اوليه كار به وسيله ماكسيم سيرو متخصص مشهور كه تاليفات بسياري در معماري ايران و بخصوص كاروانسراها دارد آماده گرديد و با استفاده از شيوه هاي معماري سنتي و تقليد از نقاشي هاي موجود در بناهاي تاريخي بويژه نقاشي ها و گچبري هاي كاخ عاليقاپو سالن هاي مهمانسراي مزبور پس از مدت 8 سال آماده گرديد.

اين مهمانسرا كه امروز به نام مهمانسراي عباسي ناميده مي شود با نقاشي ها و تزئينات نقاشي و گچبريهاي بسيار زيبا و آثار چوبي نفيس و آلت و لفظ هاي باشكوه يكي از جاذبه هاي بسيار زيباي اصفهان بشمار مي رود.

علاوه برآن اين مهمانسرا پذيراي اجلاس ها و سمينارها و نشست هاي داخلي و بين المللي است كه در سالن هاي جديد الاحداث آن برگزار مي گردد.

كاروانسراي مقصود عطّار

 اين كاروانسرا در حوالي ميدان امام قرار داشته و بنا به توصية شاه عباس به دست عطّاري معروف، با تجهيزات كامل ساخته شده است كاروانسراي مذكور به شكل مربع مستطيل و به طول 136 متر و عرض 60 متر بوده. در اطراف آن اتاقهاي دو طبقه به ارتفاع 5/7 متر ساخته شده بود. در مدخل كاروانسرا دكانهايي در طرفين دالان ورودي قرار داشته است، اتاقهاي پاييني كاروانسرا داراي ايوان و مهتابي و اتاقهاي فوقاني داراي صندوقخانه بوده‌اند كف كاروانسرا سنگ‌فرش و در وسط آن حوض بزرگي ساخته بوده‌اند در گوشه و كنار ساختمان نيز چند چاه آب وجود داشته است.  پشت ساختمان طويله يا باربند، براي استراحت و خوراك حيوانات در نظر گرفته شده بود. مغازة عطّاري كه اين كاروانسرا را ساخته، در مقابل كاروانسرا بوده است. در اطراف كاروانسرا كتيبه‌هاي زيبايي وجود داشته كه در آن نصايحي با خط نستعليق نوشته شده بود كه براي كاروانيان سودمند و راهنما بوده است، از جمله اين جملات:«براي هر مسافر دو چيز لازم است اول پول براي رفع نياز و دوم شمشير براي حفظ آن». «اگر خواهي به مقصد برسي، شبانگاه حركت كن و بدان شب رازداري با وفاست و روز فاش كننده اسرار». «روزها همچون برادران و شبها خواهران آنها هستند.»

 كاروانسراهاي اصفهان:

محمد يوشني عباباف

ميرزا حسين

مشهدي ابراهيم

حاج محمدعلي

حاج محمدرضا عرب

حاج محمد كاظم

سيورسات خانه

مرتضي خان

خسرو آقا

دخانيات

مغزي

حاجي محمدحسين

باراندازه

بخش

تيمچه

بروجني

قيچي

 نو

بانك استقراضي

حاجي حيدر

طوقي

فيل سازها

عربها

حاجي يوسف  علي

حاجي باقر

دروازه دردشت

پاسنگ 

عزيزالله

قهروديه

شاه علي

 زفره‌يه

اردستانيها

مرغ 

شكربيك

اناريها

حاجي غلامعلي عصّار

سفيد

شَله ميراسماعيل

شماعي‌ها

آقا 

ميرحاج

خاني

جارچي

خوانساريه

حاج كريم

 تالار

ميرزاكوچك

مرداركشها

اسكرو

هندوها 

كريم پوستي

فخر

باربند  گلشن

گلشن

سر چاه

 مخلص

ملك

منجّم 

حمدصادق خان

سار و تقي

پست خانه

بازار كفش دوزه

جلوخان ميدان

بيگدلي

سه طبقه

شيشه‌گري

بورياباقها 

حسن‌آباد

قالي بافها

صفا

چهارسو مقصود

ياور

ميرپنج 

بلبلي‌ها

نادعلي

ملاباشي

مصطفي

 مسجد علي

 

 

 

محمد علاّف

حاج غلامرضا

مشهد باقر

 

بعضي از اين كاروانسراها هم‌اكنون نيز موجود هستند كه به عنوان مراكز تجّاري و انبار تجار و محل كسب  بازاريان اصفهان مورد استفاده قرار مي‌گيرند. بعضي  از آنها نيز به طور كلي ويران شده و به مراكز ديگري مبدل گرديده‌اند.

 

دسته ها : كاروانسرا ها
1390/10/4 11:36 صبح
Susa Web Tools

Susa Web Tools


ساعت فلش


Pichak go Up
تماس با ما

کد تماس با ما


مترجم سايت

مترجم سايت

جاوا اسكريپت

X